ΚΡΗΤΗ

Κρήτη του Δαιδάλου και του Ίκαρου, των Μινωικών βάζων και των περίφημων τοιχογραφιών. Αστραφτερή και αστροφώτιστη, με τις μαύρες και φουρφουλωτές βράκες και το μαντήλι με τις φράντζες. Κρήτη ερωτική, με τη θάλασσα, τα βράχια, και τα’ απαυγάζοντα υψίπεδα. Κρήτη του ψημένου κρασιού και της σταφίδας του τσίπουρου. Κρήτη ξενύχτισσα, Κρήτη των πολυήμερων φαγοποτιών κάτω απ’ τα αμέτρητα άστρα. Κρήτη του μάραθου και του φρέσκου βασιλικού, Κρήτη ζαλιστική. Κρήτη του πυρρίχιου χορού. Κρήτη του Διγενή και Κρήτη ζεστή σαν φιλί. Κρήτη του Ελ Γκρέκο, του Κορνάρου, του Καζαντζάκη και του Πρεβελάκη. Κρήτη που έχεις ορθάνοικτη πάντα την πόρτα σου σε Δύση και Ανατολή. Κρήτη που δεν τελειώνεις ποτέ. Κρήτη το όνειρο, όπου μπορεί να πετάει κανείς. Κρήτη το «νησί των Θαυμάτων».

ΙΣΤΟΡΙΑ

Σ ’αυτό το νησί με την εύφορη γη αλλά και τα πανύψηλα βουνά αναπτύχθηκε ένας από τους σημαντικότερους πολιτισμούς της ανθρωπότητας, ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1150). Σε διαδοχικές φάσεις φτιάχνονται ανάκτορα- πολιτείες, τα γνωστά ανακτορικά κέντρα της Κνωσού, Φαιστού, Μαλίων, Ζάκρου, (1700-1450 π. Χ. ). Ζωγράφοι και κεραμοπλάστες δείχνουν τα όρια που μπορεί να φτάσει η εκλέπτυνση της τέχνης. Οι τοιχογραφίες τους μας φέρνουν κοντά στη ψυχή αυτού του κόσμου, φιλειρηνικού, χαρούμενου αλλά και ισχυρού. Μας φέρνουν κοντά στη θάλασσα και τα πλούτη της. Μια γεωλογική καταστροφή- η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης (1450 π. Χ)-ανακόπτει την ακμή του Μινωικού πολιτισμού. Όμως η ζωή δεν σταματά. Με τη ναυτιλία, το εμπόριο και τη συναλλαγή με άλλους λαούς (Φοίνικες, Σύρους, Αιγύπτιους) ανοίγονται νέοι ορίζοντες. Με την κάθοδο των Αχαιών και Δωριέων στο νησί χτίζονται νέες πόλεις, η πιο σημαντική πόλη της Κρήτης (7ος αι. π. Χ). Ώσπου έρχεται η Ρωμαϊκή κατοχή (69-330 μ. Χ.). Κέντρο αυτή την εποχή αναδεικνύεται η Γόρτυνα. Όμως ο Χριστιανισμός φθάνει γρήγορα στο νησί, στη βυζαντινή περίοδο η Κρήτη δείχνει τον πλούτο της με τα ψηφιδωτά δάπεδα των βασιλικών της και τις μισές απ’ τις εκκλησίες όλης της Ελλάδος. Αλλά πολλοί την εποφθαλμούν. Η Κρήτη πέφτει στα χέρια των Αράβων (824 μ. Χ.) για ενάμιση αιώνα (961 μ. Χ.). Χτίζεται ο Χάνδακας (το σημερινό Ηράκλειο). Το 1204 το νησί περνά στα χέρια των Βενετών. Ενισχύονται τα παλιά κάστρα (Χάνδακας) και χτίζονται καινούργια (Γραμβούσα, Σπιναλόγκα, Φραγκοκάστελλο, Ιεράπετρα, Παλαιόχωρα). Ανοικοδομούνται πόλεις (Χανιά, Ρέθυμνο) και χτίζονται οχυρώσεις απαραίτητες για την προστασία τους. Μέσα στα τείχη οι πόλεις αναπτύσσονται με στενά πολύπλοκα δρομάκια και μικρά οικοδομικά τετράγωνα και διακοσμούνται με πλατείες, βρύσες, εκκλησίες και παλάτια, που απομεινάρια τους σώζονται και σήμερα. Το νησί, αν και κατά καιρούς αναταρράσεται από εξεργέσεις των κατοίκων του, αναπτύσσεται οικονομικά και πολιτιστικά. Ανθούν η ζωγραφική και η λογοτεχνία. Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο), ο Δαμασκηνός και άλλοι αγιογράφοι ζωγραφίζουν πανέμορφες Παναγίες και Χριστούς. Κάτω από τα τόξα των πυλών και τα’ αψιδωτά παράθυρα περνούν τροβαδούροι τραγουδώντας ρίμες από τα πάθη του Ερωτόκριτου του Βιτσέντζου Κορνάρου και της Ερωφίλης του Γεωργίου Χορτάντζη. Το 1645 οι Μωαμεθανοί κατακτητές πατούν για πρώτη φορά το πόδι τους στο νησί. Το 1669 όλη η Κρήτη πέφτει στα χέρια των Τούρκων. Το 1913 ενώνεται με την υπόλοιπη Ελλάδα.